“Ik vertel jullie over mijn Piazza, de authentieke ziel van Rome”

Er zijn geen spectaculaire opnamen van bovenaf. Geen drones, geen speciale effecten. “Piazza’, het nieuwste werk van Italiaanse regisseuse Karen Di Porto, begint waar de titel ons zonder omhaal van woorden belooft te brengen: op ‘Piazza’, het ‘plein’ om precies te zijn, dat in het Joodse jargon van Rome sinds enkele generaties de wijk van genegenheid en ontmoetingen is. De Tempio Maggiore in Rome, die aan het begin van de 20e eeuw werd gebouwd, de Joodse school en de talrijke koosjere eetlocaties zijn kenmerkend voor de unieke topografie. Het is een van de levendigste plaatsen van de Italiaanse hoofdstad en heeft zich altijd kunnen verheffen boven het puinhopen van het verleden.
Beginnend bij de meer dan drie eeuwen waarin de kerk hier de Joden dwong binnen de grenzen van een getto dat hen van de christelijke samenleving moest scheiden, tot de nazi-fascistische vervolging die haar hoogtepunt beleefde in het dramatische aanbreken van 16 oktober 1943.
Dit is de eerste documentaire in de carrière van de jonge regisseuse, die in het verleden de Golden Globe voor beste speelfilmdebuut won met haar onafhankelijke film “Maria per Roma” (waarin ze ook de hoofdrol speelde). Een nieuwe reis die begint op maandag 4 juli om 21.30 uur in de Nuovo Sacher Arena, de woonplaats van Nanni Moretti, die zo sterk in dit project geloofde dat hij er medeproducent van werd. “Ik voel een sterke verantwoordelijkheid, intenser dan bij andere projecten,” legt Di Porto uit aan Pagine Ebraiche.
“Piazza is in feite de wijk waar ik van jongs af ben opgegroeid en waarvan ik de personages, de verhalen, de zeer bijzondere menselijkheid die deze wijk kenmerkt, heb leren waarderen. Ik ging niet op pad met een vooropgezet doel, geen ‘ik wil zeggen, ik wil bewijzen…’. Ik liet mensen me meenemen waar ze heen wilden met hun herinneringen en hun oprechte gedachten. De verantwoordelijkheid die ik voel, vloeit juist voort uit het feit dat ik figuren die mij dierbaar zijn, die ik ken en met wie ik altijd een relatie heb gehad in een openbare context aan het licht wil brengen”.
De grondgedachte die haar in de richting van dit soort verhalen dreef “is dat er over het algemeen te weinig bekend is over de Joden uit Rome en dat wat bekend is te vaak wordt platgewalst op de Holocaust. Er valt eigenlijk veel meer te vertellen en bekend te maken”. De mensen, hun verhalen, de legendarische bankjes waar mensen elkaar ontmoeten en elke dag urenlang blijven hangen. Rituelen en gebruiken die niet alleen aan de Joden uit Rome toebehoren. Denk maar aan de bakkerij Boccione, een plek van het hart die in de documentaire onmiddellijk in herinnering wordt geroepen en een vaste bestemming is van Oscarwinnende regisseurs als Spielberg en Sorrentino (“In Rome’s Ghetto, a Bakery Stays Sweet”, schreef de New York Times een paar jaar geleden, waarin hij zijn lof uitsprak).
“Piazza” als een verkennend en gearticuleerd mozaïek van stemmen in het teken “van een werk dat ik op de meest ambachtelijke manier en in mijn eigen tijd probeerde uit te voeren: de montage was zo lang dat Nanni eens gekscherend voorstelde om het in plaats van Piazza Ben-Hur te noemen”. De steun van een protagonist van kwaliteitscinema uit Italië als Moretti bleek van fundamenteel belang. “Hij stond me in elk stadium van de productie terzijde, ik herzag hem verscheidene malen aan mijn zijde en hij stelde altijd stimulerende en originele notities voor. Hij heeft mij twee dingen gegeven die essentieel zijn om op mijn best te werken: steun en vrijheid van handelen”. Piazza, voegt Di Porto toe, is waar (naast haar) haar betovergrootouders, haar grootouders en haar vader Roberto ‘Pucci’ (1950-2017) zijn geboren. Een steunpilaar van het Jodendom van Rome, onvermoeibaar in zijn werk als vrijwilliger bij de binnenlandse veiligheidsdienst. Op de poster van de documentaire staat hij van achteren afgebeeld, starend in de oneindigheid.

Op de foto’s, een scène uit ‘Piazza’, de filmposter en Karen Di Porto.

Vertaald door Maria Cianciuolo, studente aan de Hogere School voor Tolken en Vertalers van de Universiteit van Triëst, stagiaire bij het krantenbureau van de Unie van de Italiaanse Joodse Gemeenschappen – Pagine Ebraiche.